4 mei 2023
Chantal van Genderen is één van de aanjagers van voedselbos Nieuwe Erven in Brummen, een van de groene initiatieven die je kunt bezoeken tijdens de IJsselbiënnale. Chantal houdt zich al twaalf jaar bezig met permacultuur en het ontwerp van voedselbossen. Zij vertelt graag over het landschap, de bodem en de rol van voedselbossen. “Dit voedselbos vind je in een nieuwbouwwijk waar zo’n 25 vrijwilligers samen het bos onderhouden en ervoor zorgen dat dit een hele fijne plek is en blijft in de buurt!”
Het voedselbos in Brummen is sinds 2017 ‘in bedrijf’ en is een van de eerste openbare voedselbossen in Nederland! Waarom hebben jullie een voedselbos aangelegd in een nieuwbouwwijk? Chantal: “De gemeente Brummen heeft de nek uitgestoken om samen met betrokken buurtbewoners op deze vernieuwende manier de openbare ruimte in te vullen.”
Wat is een voedselbos?
Een voedselbos is een aangelegd bos in lagen met verschillende eetbare, meerjarige gewassen. Chantal: “Verwar een voedselbos niet met een boomgaard, want dit is het zeker niet! Het is een aangelegd ecosysteem met ontzettend veel diversiteit in gewassen en planten. Wat we met een voedselbos willen creëren is een plek waar mens, dier en natuur duurzaam met elkaar kunnen samenleven.” In een voedselbos zijn meerdere types gewassen te vinden, denk hierbij aan hoge en lage noten en fruitbomen, bessenstruiken, kruiden, bloemen en paddenstoelen.
Chantal: “Een voedselbos is een plek waar ecologische processen ruimte krijgen. Er leven allerlei verschillende dieren bijvoorbeeld de steenuil, de ringslang, de neushoornkever, ijsvogels en patrijzen”. Het voedselbos is aangelegd op een weiland en een maisveld op een bodem van rivierklei. Vooral die maisakker had schade opgelopen door zware tractoren die er overheen reden. Daardoor treedt er enorme verdichting op van de bodem. Het water kan niet weg en bomen wortelen moeilijk.” Wat doe je aan die schade? “Als je de bodem een tijdje met rust laat geef je de natuur de kans om te herstellen. Daarna groeien er een heleboel pioniersplanten die de bodem zelf komen herstellen. Wij kennen dat soort planten ook als onkruiden. Daar moeten sommige buurtbewoners wel aan wennen. Gelukkig geven we als team van Voedselbos Nieuwe Erven graag uitleg aan bewoners. Hierdoor leert iedereen hoe het voedselbos werkt en wat er nodig is om de kwaliteit van het voedselbos zo hoog mogelijk te houden. Zo zien zij in de afgelopen jaren hoe we heel dichtbij voedsel kunnen kweken en de biodiversiteit groter wordt.”
“Ook in dat zogenaamde onkruid zitten veel waardevolle voedingsstoffen voor mensen. We hebben de bodem in een paar jaar tijd echt zien ontwikkelen. Er valt steeds meer te oogsten en de planten groeien in een natuurlijke samenhang. We hebben verschillende zones in het gebied: een gedeelte voor kruiden, een ontmoetingsplaats, een bos, etc. Het gedeelte bos is relatief jong. “Dat heeft tijd nodig. Een voedselbos leg je dan ook niet voor een paar jaar aan.”
Natuur-inclusief wonen
In Nieuwe Erven komen voedsel en wonen samen. Er zijn ook andere voordelen. Chantal: “Voedselbossen zijn klimaat adaptief en hebben systemen die water vasthouden en hittestress verminderen wat een goede leefomgeving brengt voor mens, dier en plant.
Publiek is welkom
Voor Chantal en haar collega’s is het een uitdaging om het voedselbos goed toegankelijk te houden voor het publiek. “De belangstelling is erg toegenomen en het voedselbos blijkt een mooi symbool te zijn voor veel problemen in deze tijd. Mensen beseffen dat we zuinig moeten zijn op de natuur. De gedachte dat wij mensen van alles verkeerd doen en dat de natuur alleen maar goed is, is veel te simpel. Wij zijn onderdeel van die natuur. Als wij onze plaats weer terug innemen op een regeneratieve manier dan kan er een mooie co-creatie ontstaan waarin veel te winnen is voor de natuur en voor ons.”
Neem alvast een kijkje op de website van voedselbos Nieuwe Erven Brummen of kom tijdens de IJsselbiënnale gezellig langs. Je bent ook welkom bij één van de andere deelnemende voedselbossen! Kijk op routekaart en reisgids. Wil je de reisgids vast bestellen?
Wat oogsten we?
Verschillende soorten, appels, peren, pruimen, kersen, abrikozen, amandelen, walnoten, tamme kastanjes, vele soorten bessen, ook veel onbekende soorten zoals nashipeer, wolfsbes, jostabes en roomappel. Tuinkruiden, wilde kruiden, bladgroenten en eetbare bloemen.