31 januari 2023
Planten groeien tegen de sluisdeuren en verraden dat deze deuren al jaren niet zijn geopend.
De hoge deuren, gewend aan het tegenhouden of doorlaten van stromend water, zijn nu aan de kant van de IJssel helemaal droog. De sluis is een van de locaties die is uitgekozen voor onze grote buitententoonstelling deze zomer. We werpen een blik op de voorbereidingen…
De locaties en de kunstenaars zijn geselecteerd. Wat nu? Koen Bril, een van de curatoren, vertelt: “Die twee bij elkaar brengen dat is een mooi proces waarbij we ook heel zorgvuldig moeten zijn.” We zijn in gesprek met Koen en een van zijn collega’s van productie Ina Luitjens. Ook Ina voelt zich thuis bij dit stukje van het productiewerk. Het is haar tweede IJsselbiënnale. “Het is iedere keer weer een mooie uitdaging. Of het nou gaat om een eigenaar of een vergunningverlener. Ieder heeft zijn eigen kijk op de plek, op kunst en op wat er mogelijk en vereist is.”
Op locatiebezoek
Bij zo’n locatiebezoek komt alles bij elkaar. Koen: “Bij de selectie kijken we vooraf welke plek past bij wie? De plek is het uitgangspunt voor de kunstenaar. Zijn of haar visie, wensen en drijfveren zijn richtinggevend.” Afgelopen week was een locatiebezoek gepland aan een sluis die al 50 jaar buiten gebruik is. Dit keer gingen Koen en Marjolijn Dokter (collega van Ina) samen met de kunstenaar op stap. Daar hebben ze afgesproken met de vertegenwoordigers van de eigenaar, het waterschap. Koen: “Zo’n bezoek bereiden we natuurlijk goed voor. Maar ter plekke wordt het concreet en zichtbaar. De veiligheid voor de bezoeker is hier een belangrijke invalshoek. De wanden zijn namelijk negen meter hoog. Voor deze plek wil het betrokken waterschap een risico-inventarisatie maken. Als waterschap hebben zij natuurlijk de meest belangrijk stem in de afweging van alle voors en tegens om dan gezamenlijk te bepalen of het werk zoals dat nu voorgesteld is ook daadwerkelijk mogelijk is op deze plek.”
Werken aan vertrouwen
De kunstenaar heeft al berekeningen en schetsen gemaakt die laten zien dat hij daar al rekening mee heeft gehouden bij het creëren van de toegang tot de sluis. Ina: “In dit soort gesprekken gaat het – net zoals op andere locaties – om het vertrouwen dat kan ontstaan bij eigenaren, betrokkenen en de kunstenaar.” Juist daarom houdt Ina zo van het productiewerk. “In de voorbereiding draait het juist om de kleine dingen, de communicatie en zien wat de ander beweegt. Dat maakt het voor mij echt leuk.” Koen: “Ik zie soms ook hoe er ter plekke synergie op inhoudelijk vlak ontstaat tussen eigenaar en kunstenaar. We hebben het eerder meegemaakt dat een kunstenaar in gesprek ging met een boer over de plek en het verhaal van de boer over de transitie van zijn bedrijf naar biologisch boeren. Het was direct een mooie match, boer en kunstenaar kwamen hier echt bij elkaar. De boer was na de start van de tentoonstelling regelmatig bij het kunstwerk te vinden.”
Balans vinden
Koen is net zo enthousiast over de soms toch spannende locatiebezoeken. “Deze sluis is een plek met heel veel zeggingskracht en de kunstenaar heeft juist de eigenheid van deze plek als vertrekpunt genomen voor het kunstwerk dat hij hier gaat realiseren. Het belooft een heel bijzondere ervaring te worden voor het publiek.”
Hij vervolgt: “Ik houd altijd rekening met het feit dat we er na een eerste gesprek misschien nog niet uit zijn. Dan zetten we nieuwe stappen. Soms zijn wij als organisatie in gesprek met de locatie-eigenaar over keuzes van de kunstenaar, een andere keer laten we het juist aan de kunstenaar over om het gesprek zelf aan te gaan.” Ina: “Het is geen lineair proces. Je weet nooit welke verwachtingen er bij de locatie-eigenaar leven.”
Koen: “Met de grotere landbezitters en/of vergunningverleners maken we centraal afspraken zoals bijvoorbeeld met de provincie of Rijkswaterstaat. Daar bespreken we samen alle plannen en voorstellen die er liggen. De relatie met Rijkswaterstaat gaat al een hele tijd terug, dus we weten steeds beter waar wij op (moeten) letten en is er een basisvertrouwen. Dat maakt het maken van afspraken gemakkelijker.” Ina vult aan: “We letten bijvoorbeeld op hoe de zichtlijnen vanaf het water zijn i.v.m. de scheepvaart, de afstand tot het water en kijken we hoe het werkt met geluid, licht en funderingen.”
Wij willen jou verrassen! Dus daarom noemen we nog geen namen. Binnen enkele weken zijn de kunstenaars, hun plan en de locaties bekend. Hou onze website/nieuwsbrief in de gaten!
Foto Ina Luitjens (links) en Marjolijn Dokter
Foto Koen Bril (rechts) met Vladimir Turner